De invoering van de Vertrouwensketen is een deelproject binnen de veelomvattende ‘Uitvoeringsagenda Haven’. Programmadirecteur Rien van der Steenoven legt uit wat deze gezamenlijke publiek-private agenda tegen ondermijning inhoudt en waarom het veilig en betrouwbaar vrijstellen van importcontainers hierbinnen een belangrijk onderdeel is. “Het wegnemen van de pincode uit het logistieke proces heeft een geweldig positief effect gehad.”
“De haven van Rotterdam is buitengewoon effectief en efficiënt. Goederen gaan snel en tegen aantrekkelijke kosten Europa in. Helaas lift de misdaad daarop mee,” zo schetst Van der Steenoven de situatie. “Criminelen maken misbruik van de goede organisatie van de Nederlandse havens.” Uit een in 2019 door de Erasmus Universiteit uitgevoerd onderzoek bleek de omvang en aard van ondermijnende (drugs)criminaliteit in de Rotterdamse haven groot. Voor grip hierop zijn publieke en private partijen in 2020 de Uitvoeringsagenda Haven gestart. Een programma met inmiddels structurele financiering vanuit het ministerie van Justitie en Veiligheid. Deelnemers zijn de gemeente Rotterdam, Zeehavenpolitie, Openbaar Ministerie, Belastingdienst, FIOD, Douane, het Regionale Informatie en Expertisecentrum, Havenbedrijf Rotterdam en Deltalinqs.
Drie sporen
Van der Steenoven: “Wij werken in de Uitvoeringsagenda langs drie sporen. Ten eerste internationaal, door zowel samen te werken met Europese landen alsook met bronlanden van drugs. Het tweede spoor is het hier in de haven en de stad opwerpen van barrières tegen de drugseconomie. Het derde spoor richt zich op het aanpakken van en afpakken bij drugscriminelen.” De drie sporen zijn de basis voor een groot pakket aan maatregelen. Onder de paraplu van de Uitvoeringsagenda voeren de deelnemende partijen 22 verschillende projecten uit, met daaronder tal van deelprojecten. “Elke deelnemer heeft de verantwoordelijkheid voor een deel van de agenda en is mede verantwoordelijk voor het totaal.”
Digitaal lek gedicht
Eén van de bevindingen uit het Erasmus-onderzoek was dat kwaadwillende partijen veel te makkelijk informatie over specifieke containers konden vinden. “Het was heel eenvoudig om met behulp van een pincode onder valse voorwendselen bij een terminal een container op te halen,” aldus Van der Steenoven. De invoering van de Vertrouwensketen – waarvoor vanuit de Uitvoeringsagenda, Havenbedrijf Rotterdam formeel de opdrachtgever is – heeft het digitale lek bij het vrijgeven van containers gedicht. “Het is partijen gelukt om de pincode uit het logistieke proces te halen. Waar pincodefraude er voorheen toe leidde dat grote partijen drugs door de haven gingen, is dit nu zo goed als gestopt. Het wegnemen van de pincode heeft een geweldig positief effect gehad.”
De programmadirecteur beklemtoont blij te zijn met de Vertrouwensketen, waarin het recht om een container op te halen digitaal van schakel naar schakel wordt doorgegeven via de services van Portbase. “Het principe is dat alleen degene die het moet weten, de informatie krijgt om een container op te halen.”
“Vanuit de Uitvoeringsagenda lag ons primaire belang bij risicocontainers uit Latijns-Amerika,” vervolgt Van der Steenoven. “Maar het is logisch dat partijen in de logistieke keten alle binnenkomende containers op één uniforme manier willen verwerken. Als ik het goed begrijp, levert de nieuwe werkwijze ook winst op voor het functioneren van het logistieke systeem in het algemeen.” Dit logistieke systeem dicht houden voor onbevoegden is een broos evenwicht. “Volledig dicht zetten kan, maar dan komt er geen container meer doorheen. De haven moet efficiënt blijven. Via de Vertrouwensketen kan dat.”
Mes snijdt aan twee kanten
De Uitvoeringsagenda en daarbinnen de Vertrouwensketen zijn bij uitstek voorbeelden van publiek-private samenwerking. Van der Steenoven zou graag zien dat bedrijven zich nog bewuster zijn van het belang ervan. “Meedoen en mee-investeren in veiligheid leidt uiteindelijk tot een betere onderneming, met minder verstoringen van het operationele proces, wat aan het eind van de rit gewoon geld oplevert.” In de Vertrouwensketen heeft publiek-private samenwerking echt een verschil gemaakt. “Het mes snijdt aan twee kanten. De logistieke keten is veiliger en containers gaan er soepel doorheen.”
Uitvoeringsagenda gaat door
Van der Steenoven is niet naïef. “Wij hebben niet het idee dat de criminelen zijn gestopt. Vraag is wat hun volgende werkwijze wordt. Dat beantwoorden is bijna hetzelfde als het voorspellen van de trekkingsuitslag van de Staatloterij.” De negen partijen die samen de Uitvoeringsagenda vormen gaan daarom door. “Wij zijn pas tevreden als binnen organisaties ook de mensen in de lagen onder het management begrijpen dat het zowel uit maatschappelijk belang als voor de eigen onderneming belangrijk is om mee te doen. Samen bereiken wij meer en maken wij het verschil.”
