Wij hebben in de haven honderden gevallen van pincodediefstal gehad, aldus de Districtschef van de Zeehavenpolitie Rotterdam, Jan Janse. “Vanaf het moment van invoering van de Vertrouwensketen voor containerlading uit Zuid-Amerika was dit van de een op de andere dag van de baan.”
Janse noemt de Vertrouwensketen hét voorbeeld van publiek/private samenwerking. “Voor mij is publiek/private samenwerking het gezamenlijk als partijen een opdracht aannemen, samen daarin investeren en zo nodig met zweet op het voorhoofd samen daaraan werken.” Voor het realiseren van de Vertrouwensketen is het daadwerkelijk op die manier gegaan, zo constateert hij. “Met uiteindelijk aantoonbaar resultaat voor de veiligheid van de haven en in de verdere logistieke keten.”
‘Opsporing as a service’
Het zaadje voor het ontstaan van de Vertrouwensketen is geplant door de Zeehavenpolitie. Janse: “Je kunt heel veel boeven willen vangen, maar beter is te zorgen dat misbruik niet kan gebeuren. Kort gezegd is dat sinds tien jaar onze filosofie. Het vangen van boeven heeft voor ons primair als doel om te leren hoe het misbruik plaatsvindt. Bedrijven kunnen wij vervolgens informeren over gaten in hun beveiliging en hoe die te dichten. Iemand noemde het ooit ‘opsporing as a service’. Niet opsporen om boeven voor de rechter te krijgen, maar opsporen om inzichtelijk te maken wat er mis is in de keten.”
‘Je kunt heel veel boeven willen vangen, maar beter is te zorgen dat misbruik niet kan gebeuren’
“Neem pincodediefstallen,” zo vervolgt de districtschef. “In het begin hebben wij daar veel onderzoek naar gedaan. Totdat wij wisten hoe het werkte. Alle betrokken partijen hebben wij vervolgens geïnformeerd, met de begeleidende boodschap dat het nu aan hen was dit lek te dichten. In de logistieke keten hadden veel te veel mensen toegang tot de pincodes voor het ophalen van containers. Het gebruik ervan was op geen enkele manier beschermd.”
Wisselwerking met bedrijfsleven
In intensieve gesprekken is het havenbedrijfsleven duidelijk gemaakt dat bestaande werkprocessen echt anders moesten. Zowel ter bescherming van de eigen medewerkers als van het logistieke proces van klanten. Janse: “Uiteindelijk is dit buitengewoon serieus opgepakt. Als pratende is door partijen een aparte logistieke operatie ontwikkeld, wat de Vertrouwensketen is gaan heten. Een van onze rollen als Zeehavenpolitie in dat traject was om richting bedrijven steeds weer duidelijk te maken dat uit oogpunt van bescherming van medewerkers niet meedoen geen optie was.”
Overlast sterk afgenomen
Pincodediefstal werd door criminelen vooral gebruikt voor het door foute transporteurs bij de terminals laten ophalen van containers waarin tassen met cocaïne meeliftten. Na het ophalen van de container werden de drugs eruit gehaald, om de reguliere lading vervolgens gewoon af te leveren. “Als het één keer is gelukt, zie je die methode zich heel snel uitbreiden.”
Met de daadwerkelijke invoering van de Vertrouwensketen voor containers uit Zuid-Amerika is dit gestopt. De Zeehavenpolitie heeft sindsdien geen pincodediefstal meer gezien. Ook het gebruik van Trojaanse paarden is een halt toegeroepen. Transporteurs brachten via deze methode lege containers met uithalers de terminal op. De uithalers laadden de illegaal in een container meeliftende tassen met cocaïne vervolgens terplekke over in een andere container, die dan weer werd opgehaald.
‘Het fenomeen uithaler is in Rotterdam niet helemaal weg, maar wel veel minder’
De Vertrouwensketen heeft deze zogenaamde rip-on, rip-off methodes nagenoeg onmogelijk gemaakt, zo constateert Janse. “Het fenomeen uithaler is in Rotterdam niet helemaal weg, maar is wel veel minder. De overlast voor de terminals is sterk afgenomen. Voor onszelf komt hierdoor capaciteit vrij die wij nu voor andere zaken kunnen inzetten. Elke uithaler die wij aanhouden, betekent drie dagen werk. Pakten wij in een slecht jaar wel 400 uithalers op, in 2025 worden dat er misschien 100. Dat scheelt 300 aanhoudingen keer drie dagen.“
Nu de shortsea aan boord krijgen
“De grote containerterminals zijn aantoonbaar veiliger geworden en medewerkers van rederijen worden minder benaderd door criminelen. Tegelijkertijd moet elders in de keten tegen ondermijning nog het nodige gebeuren,” zo maakt Janse de tussenrekening op. “Criminelen zoeken altijd de zwakste schakel. Het is daarom goed dat de Vertrouwensketen nu ook kijkt hoe de shortsea aan boord is te krijgen. Het is niet zo dat wij in deze sector al veel grote inbeslagnames hebben, maar wij weten dat routes aan het veranderen zijn. Kwam cocaïne voorheen rechtstreeks per deepsea-schip uit Zuid-Amerika, nu gaat het eerst van Brazilië naar Afrika. Daar wordt de cocaïne voor de kust boord-boord overgeslagen of na lossing in een haven via de shortsea verder deze kant op gebracht. Wij moeten scherp zijn op dergelijke risicolijnen. Water zoekt altijd het laagste punt. Als je als shortsea-bedrijf niet weerbaar bent, kan het je zomaar overkomen. Goed daarom dat de Vertrouwensketen zich nu ook hier op richt.”
‘Als je als shortsea-bedrijf niet weerbaar bent, kan het je zomaar overkomen’
Snel handelen is absoluut essentieel, zo wil Janse het bedrijfsleven voor de toekomst nog meegeven. “Ik ben buitengewoon blij met het samenwerken, ieders bereidwilligheid en het meedenken, maar uiteindelijk heeft het realiseren van de Vertrouwensketen vijf jaar geduurd. Als je ziet hoe snel criminelen handelen, moeten wij met elkaar veel sneller in staat zijn om tot maatregelen te komen. Als we dat niet leren, blijven wij achter de feiten aan lopen.”
